اسماعيل آشتيانی

rate

اسماعيل آشتيانی

۱۳۹۵/۰۸/۰۵0 دیدگاه17068 مشاهده

او اديب، شاعر و نگارگر بزرگ معاصر ايران است. در يك خانواده اصيل روحانى در تهران به سال 1271 ش / 1310 ق به دنيا آمد. پدرش آيت ‏اللّه‏ حاج شيخ مرتضى آشتيانى(م 1365 ق) از بزرگان، دانشمندان و علماى تهران و مشهد بود و نيايش آيت اللّه‏ حاج ميرزا حسن آشتيانى(م 1319 ق) از رهبران نام ‏آور جنبش تنباكوى ايران است. از همان اوان رشد و تحصيلات آغازين دلبستگى وى به نقاشى و استعدادش در اين رشته آشكار گرديد.وارد دارالفنون شد و از اساتيد نقاشى آن مدرسه ، هنر نگارگرى را با فنون و دقايق آن فراگرفت. اساتيد او در دارالفنون مصور الممالك ذوالفقارى، ميرزا حاج‏ آقا نقاشى باشى و شيخ المشايخ نقاشى بوده ‏اند. در همين سالها استاد بزرگ نقاش ايران مرحوم كمال ‏الملك (م 1319 ش) مدرسه صنايع مستظرفه را تأسيس كرده بود. آشتيانى وارد اين مدرسه شد و تمام همت خود را صرف آموختن هنر از كمال ‏الملك نمود. با آنكه از يك خانواده كاملاً روحانى و سنتى بود و به طبع ورود به عرصه نقاشى و هنر چندان به مذاق پدر خوش نمى ‏آمد، ولى ميرزا اسماعيل سنت ‏شكنى كرد و نگارگرى را تا كمال ادامه داد. او دوره مدرسه صنايع مستظرفه را كه پنج سال بود، در سه سال طى كرد و موفق به اخذ ديپلم گرديد.
كمال ‏الملك كه توانايى هنرى، نيك‏ انديشى و اصالت خانوادگى آشتيانى را مى ديد ابتدا وى را به معلمى مدرسه صنايع و سپس به عنوان معاون خود برگزيد و زمانى كه در سال 1307 ش از رياست مدرسه كناره‏ گيرى كرد و بازنشسته شد استاد اسماعيل آشتيانى را به جاى خود انتخاب نمود. در مدت كوتاه مديريت آشتيانى، آموزش درسهايى تازه، چون مينياتورسازى، تذهيب، كالبدشناسى، تاريخ هنر، رياضيات و قواعد مناظر و مرايا به دروس مدرسه اضافه شد و كتابخانه ‏اى براى هنرمندان آن بنيان نهاده شد.
او در 1309ش به اروپا رفت و با سبكهاى نقاشى آن ديار آشنا شد. در آلمان به وى پيشنهاد شد به استخدام مؤسسه هنرى و فيلم‏بردارى «اوفا» درآيد ولى نپذيرفت و به ايران بازگشت. بعد از بازگشت به كشور در مدرسه دارالفنون، دانشكده ادبيات، دانشسراى عالى و دانشكده فنى به تدريس پرداخت. به پاس خدمات طولانى او در عرصه هنرِ اين مرز و بوم سال 1325 ش از سوى شوراى عالى فرهنگ، نشان درجه اول هنر و دكتراى افتخارى به وى اعطا شد. در همين سالها با كمك تعدادى از دوستانِ هنرمندش «انجمن هنرمندان ايران» را پايه ‏گذارى كرد و پس از چندى به رياست آن انتخاب شد. در 1328 ش به علت خستگى جسمى و روحى به تقاضاى خودش بازنشسته شد ولى عشق عجيبى كه به هنر ايرانى داشت او را رها نكرد و براى شكوفايى اين هنر تا آخر عمر تلاش كرد. او بعد از بازنشستگى نيز عضو دائم شوراى عالى فرهنگ و هنرهاى زيبا و عضو انجمن ادبى ايران باقى مانده و در كارگاه شخصی خود مشغول پديدآوردن آثارى تازه شد.
دكتر اسماعيل آشتيانى ارادت و عشق زيادى به استاد خود كمال ‏الملك داشت. هنرستانى تأسيس كرد كه نام آن را كمال ‏الملك گذاشت. سبك نقاشى او نيز الهام گرفته از استاد، طبيعت‏گرا بود. تأثير كمال ‏الملك بر او چنان بود كه گاه در انتخاب موضوع تابلوها از استاد پيروى كرده است.
از آشتيانى آثار زيادى به جاى مانده است كه به حدود صد تابلو مى ‏رسد. برجسته ‏ترين اين آثار «رؤياى حافظ»، «قهوه‏ خانه سر راه»، تك چهره ‏هاى خود وى و «نامه ‏نويس» است. بخشى از نقاشيهايش توسط خود او به كتابخانه مجلس اهدا شد و شمارى نيز در موزه‏ ها، مجموعه ‏هاى خصوصى و نزد خانواده ايشان نگاهدارى مى‏ شود. تاكنون چندين نمايشگاه از تابلوهاى او برقرار شده است.
ايشان علاوه بر نقاشى در هنر شعر نيز دست داشت و اشعار زيادى از خود به‏ جاى گذاشته است. به «شعله» تخلّص مى‏ كرد و ديوان اشعارش به چاپ رسيده است.
آن شاعرِ فرزانه و هنرمند چيره‏ دست در نهم ارديبهشت 1349 ه.ش پس از يك دوره بيمارى در تهران درگذشت و در جوار بارگاه حضرت سيدالكريم عليه‏ السّلام در شهررى رخ در نقاب خاك كشيد.

آشتيانى آثار و تأليفاتى نيز از خود به يادگار گذاشته است كه بدين شرح مى‏ باشد:
1 ـ اختراع الفبايى براى اصلاح خط بر مبناى حروف فارسى.
2 ـ احسن الادعيّه، برگرفته از عدة الداعىِ ابن الفهد حلّى.
3 ـ اسماءالحسنى.
4 ـ تصحيح ديوانهاى منوچهرى دامغانى و اميرخسرو دهلوى.
5 ـ شرح حال و آثار كمال الملك .
6 ـ ديوان اشعار .
7 ـ سفرنامه اروپا .
8 ـ مناظر و مراياى عملى يا چشم ‏اندازها (پرسپكتيو).
9 ـ منتخباتى از ديوان خيام، باباطاهر، صائب و حافظ .
10 ـ نماز در اسلام .