احمد آشتيانی

rate

احمد آشتيانی

۱۳۹۵/۰۸/۰۵0 دیدگاه17469 مشاهده

ميرزا احمد چهارمين و كوچك‏ترين پسر آيت ‏اللّه‏ حاج ميرزا محمدحسن آشتيانى (1319ق ـ 1248ق) مجتهد مشهور تهران و رهبر مبارزه پيروز تنباكو است . او در سال 1300ه.ق در تهران ديده به جهان گشود. پس از گذراندن دوران طفوليت و رسيدن به سنين رشد مشغول فراگيرى ادبيات فارسى و عربى شد و مقدمات علوم اسلامى را آموخت. سطوح فقه و اصول را از محضر پدر دانشمندش استفاده كرد و در محفل خصوصى درس او حاضر شد تا اينكه در سال 1319ق كه هنوز نوجوانى بيست ساله بود سايه مهر پدر را از دست داد. وى پس از پدر در حوزه اساتيد و دانشمندان تهران در علوم مختلف شركت كرد. اين بزرگان عبارت‏ اند از:
1 ـ آقا شيخ مسيح طالقانى ـ م 1339 ق ـ (در فقه و اصول).
2 ـ آقا سيد محمد يزدى ، ـ م ح 1320 ق ـ (در فقه و اصول).
3 ـ سيد عبدالكريم لاهيجى ـ م ح 1323 ق ـ (در فقه و اصول).
4 ـ حكيم آقا ميرزا حسن كرمانشاهى ـ م 1336 ق ـ (در حكمت مشاء).
5 ـ آقا ميرشهاب نيريزى شيرازى ـ م ح 1320 ق ـ (در حكمت متعاليه).
6 ـ آقا ميرزا هاشم اشكورى رشتى ـ م 1332 ق ـ (در عرفان نظرى).
7 ـ ميرزا على‏اكبر خان ناظم الاطباء ـ م 1343 ق ـ (در طب).
8 ـ ميرزا عبدالغفارخان نجم‏ الدولة ـ م 1326 ق ـ (در رياضيات و نجوم).

سفر به عتبات و تحصيل در حوزه نجف اشرف
آيت ‏اللّه‏ آشتيانى در حالى كه در حوزه اساتيد تهران ، مراتب علم و دانش را به نيكويى طى كرده بود و در اكثر مباحث صاحب ‏نظر بود در سال 1340ق راهى عراق شد و در جوار آستان ملك پاسبان مولى الموحدين حضرت اميرالمؤمنين ـ صلوات‏ اللّه‏ عليه ـ مقيم شد و از محضر علامه ميرزا حسن نائينى (م 1355ق) و آيت ‏اللّه‏ آقا ضياءالدين عراقى (م 1361ق) استفاده كامل كرد و مراتب خود را در فقه و اصول به كمال رساند. عمده استفاده آشتيانى در نجف از محقق نائينى بوده است.
ايشان در مدت اقامت ده ساله خود در نجف اشرف چند سالى نيز به تدريس فلسفه مشغول بود كه جمع زيادى از بزرگان در درس وى شركت كرده ‏اند كه از آن جمله‏ اند علامه سيد محمد حسين طباطبايى كه در درس اسفار وى شركت كرده است .
آشتيانى در 1350ق به ايران بازگشت و در تهران به تدريس فقه، اصول، طب و علوم عقلى و همچنين تأليف كتب و ارشاد مردم پرداخت.
بعد از برادر بزرگترش آيت‏ اللّه‏ حاج شيخ مرتضى آشتيانى(م 1365ق) ، توليت و سرپرستى مدرسه مروى و موقوفات آن كه با اعلم علماى تهران است به ايشان منتقل شد و ساليان طولانى رياست معنوى و علمى را در تهران به عهده داشت. او از پنج تن از بزرگان زمانش اجازه روايت و گواهى اجتهاد داشت. اين اساتيد عبارت‏ اند از:
1 ـ آيت‏ اللّه‏ ميرزا حسين نائينى(م 1355ق).
2 ـ آيت‏ اللّه‏ حاج شيخ عبدالكريم حائرى يزدى(م 1355ق).
3 ـ آيت‏ اللّه‏ آقا ضياءالدين عراقى(م 1361ق).
4 ـ آيت‏ اللّه‏ آقا سيد ابوالحسن اصفهانى(م 1365ق).
5 ـ آيت ‏اللّه‏ حاج ‏آقا حسين طباطبايى بروجردى(م 1380 ق).
آيت ‏اللّه‏ آقا ميرزا احمد آشتيانى از نيكان و اخيار روزگار بود. استاد شهيد مطهرى درباره ايشان نوشته‏ اند: «وى عارفى خليق، متواضع، سليم‏ النفس، متعبّد و مثل اعلاى پارسايى بود...».
آيت‏ اللّه‏ آقاميرزا باقر فرزند آن بزرگوار فرموده ‏اند:
از مرحوم مبرور پدرم ـ طاب ثراه ـ جويا شدم كه آيا در مدّت عمر خود به شرف لقاء ولىّ عصر امام زمان عليه ‏السّلام رسيده ‏اند يا خير؟ پس از تأمل و شايد تبسمى فرمودند: «گاهى آثارى مشاهده نمودم كه غير از آن وجود مقدس شايسته آن نبود» .
محفل درس او ساليان طولانى در تهران منبع فيض آثارى بود براى جويندگان فضيلت و دانايى و جمع كثيرى از بزرگان و دانشمندان روزگار ما از محضر آن فقيه، فيلسوف و حكيم استفاده كرده ‏اند كه مقام را مجال بسط و شرح آن نيست.
آيت‏ اللّه‏ آشتيانى در شعر و شاعرى نيز دست داشت و سروده ‏هاى زيادى از خود به جاى گذاشته است. ايشان در شعر به «واله» تخلص مى ‏كرد.

درگذشت
آن حكيم فرزانه پس از عمرى مشحون از حسنات و سراسر تقوا و پارسايى در روز سه شنبه سوم تيرماه 1354 ش مطابق با چهاردهم جمادى ‏الثانى 1395ق به جوار حق شتافت. روز بعد بازار تهران تعطيل شد و پيكر پاكش با حضور جمع زيادى از مردم تهران ، علما و شاگردان او در ميان اشك و اندوه تشييع شد و در جوار بارگاه حضرت سيدالكريم عليه ‏السّلام و در مقبره خانوادگى خودشان به خاك سپرده شد.
آيت‏ اللّه‏ آقاميرزا محمدباقر آشتيانى(م 1404ق) و حجت ‏الاسلام والمسلمين آقاميرزا محمدصادق آشتيانى(م 1365ق) دو يادگار آن بزرگوار بودند.

تأليفات و آثار
آيت ‏اللّه‏ علامه آقاميرزا احمد آشتيانى آثار مكتوب زيادى در فقه، اصول، كلام، فلسفه، حكمت، اخلاق، نجوم، هيئت، طب، ادبيات و... از خود به يادگار گذاشته‏ اند و با آنكه در طول عمر با بركت خود محفل درس و بحثش براى شاگردان برقرار بود و معمولاً نماز جماعت ، وعظ و خطابه براى مردم را نيز ترك نكرد ولى آثار زيادى كه از وى به جاى مانده است، نشان ‏دهنده وسعت معلومات و در عين حال جديت، پشتكار و پركارى آن حكيم فرزانه است. ايشان بر اكثر كتب مشهور درسى حوزه ‏هاى قديم و جديد در علوم مختلف ، حاشيه و شرح دارد كه تعداد اين آثار به شصت عنوان مى ‏رسد ما به برخى از آنها اشاره مى ‏كنيم .
1 ـ آداب دعا، در ضمن «چهارده رساله فارسى» به كوشش آيت‏ اللّه‏ استادى .
2 ـ بيان نافع ـ در تفسير آيه 21 سوره بقره ـ ضمن «چهارده رساله فارسى».
3 ـ بيان المسالك ـ در بحث وحدت وجود ـ در ضمن «صد و بيست حديث و چهار رساله عرفانى» .
4 ـ تذكرة الغافلين ، مباحثى در اصول دين .
5 ـ طرائف الحكم يا اندرزهاى ممتاز ـ در دو مجلد ـ
6 ـ لوامع الحقائق في اصول العقائد ـ در اصول دين .
7 ـ مقالات احمدية ـ در اخلاق و اصول دين .
8 ـ نامه رهبران ـ اصول عقايد و ادله آنها .
برخى از آثار ايشان كه متأسفانه به چاپ نرسيده است عبارت است از:
تقريرات فقه و اصول از درس محقق نائينى، حاشيه بر مكاسب، حاشيه بر شرايع ‏الاسلام، حاشيه بر كفاية الاصول، حاشيه بر قوانين الاصول، حاشيه بر شرح ‏الاشارات، حاشيه بر شرح الفصوص، حاشيه بر اسفار، حاشيه بر مصباح الانس، حاشيه بر قانون بوعلى، حاشيه بر مطول، حاشيه بر شرح نظام و... .