اربعين در فرهنگ شيعه

rate

اربعين در فرهنگ شيعه

۱۳۹۵/۰۸/۲۶0 دیدگاه11215 مشاهده

در فرهنگ شيعه اربعين به چهلمين روز شهادت امام حسين عليه السلام گفته مي‌شود که مصادف با بيستم ما صفر المظفر است از سنت‌هاي مردمي گراميداشت چهلم اموات است که امروزه در ميان مسلمانان مرسوم و متداول است، مردم در چهلمين روز وفات عزيزان خود خيرات و صدقات مي‌دهند و مجلس ياد بود بر پا مي‌کنند.
در اينکه فرزندان و اهل بيت امام حسين عليه السلام در اولين چهلم و اربعين براي زيارت قبور عزيزان خود به کربلا آمده‌اند يا اينکه در سال بعد بوده است اختلاف است. و ما در اين مقاله در صدد آن نيستيم که بحث دز اين باره داشته باشيم لکن مرحوم شهيد محراب آيت الله قاضي طباطبائي امام جمعه‌ي تبريز کتابي به نام «تحقيق درباره‌ي اربعين» نوشته‌اند و در آن کتاب درصدد اثبات اين مطلب بوده‌اند که اهل بيت در اربعين اول يعني سال 61 هجري قمري به کربلا آمده‌اند، خوانندگان محترم مي‌توانند به کتاب مذکور مراجعه کنند.
و از حوادث مسلم اين روز اين که در روز بيستم صفر همان سال يعني مصادف با اربعين حضرت سيد الشهداء عليه السلام و اصحاب و اولاد آن بزرگوار جابربن عبدالله انصاري صحابي رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم از مدينه‌ي منوره براي زيارت قبر مطهر آن حضرت به کربلا آمد و طبق بعض روايات در حالي که جابر بعد از غسل زيارت در آب فرات و با حالت حزن و اندوه عازم زيارت قبور شهداء بود صداي کاروان شنيد و بعد از آنکه تفحص کردند متوجه شدند که خاندان رسالت و اهل بيت رسول الله نيز وارد کربلا شده‌اند.
بنابراين در بيستم صفر سال 61هجري يعني روز اربعين اولين زائران آن حضرت خود را به کربلا رساندند.
در نهضت پرشور حسيني، عوامل بسياري راه را براي عالم‌گير شدن اين نهضت هموار کردند، کاروان اسراء، خطبه‌هاي حضرت زينب و امام سجاد عليهما السلام در کاخهاي ظلم کوفه و شام و در مسجد اموي، و به دنبال آن قيام توابين و بيداري مردم بعد از غفلت از ياري امام حسين عليه السلام و حوادث متعدّد ديگر که هر يک به نوبه‌ي خود در معرفي و بيان حقيقت عاشورا، امت اسلامي را مخاطب خود قرار دادند، يکي از همين عوامل که در شناساندن قيام عاشوراء نقش به سزائي داشت و شايد جزو اولين طليعه‌هاي فروغ اين خورشيد درخشنده بود، اربعين و اربعين‌هاي بعد از عاشورا است، در هر اربعين يادواره‌اي با شکوه بر مزار شهيدان کربلاء برگزار مي‌شود، و مردم از اين رهگذر يک بار ديگر نهضت امام خود را مرور مي‌کنند، و با اهداف آن آشنا مي‌شوند و به عظمت و شکوه آن پي مي‌‌برند، در مقابل آن خود را مسئول مي‌ديدند و همانند توابين آن عصر تائب مي‌شدند.
اربعين تنها يک روز از روزهاي سال نيست، بلکه آيينه‌اي است در برابر چشمان ميليونها انسان معتقد که در آن تصويري از نهضت و قيام خونين محّرم نقش مي‌بندد، اگر چه از بعد تاريخي همانطور که گفتيم اختلاف است که آيا اهل بيت امام حسين عليه السلام در اربعين اول يا سال بعد به کربلا آمدنده‌اند، اما آنچه مسلم است ، زيارت مزار شهداي عاشورا توسط جابربن عبدالله انصاري و عطيّه است که در اين نوشتار سخن از شخصيت اين دو بزرگوار و زيارت اربعين آنهاست.
شيخ طوسي در کتاب مصباح المتهجد مي‌نويسد: روز بيستم ماه صفر روزي است که جابربن عبدالله انصاري، صحابي رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم از مدينه براي زيارت قبر اباعبدالله به کربلا آمد، او اول کسي است که مزار امام عليه السلام را زيارت کرد و در اين روز زيارت امام حسين عليه السلام مستحب است.[15]
از ظاهر عبارت مرحوم شيخ طوسي در اين جملات چنين بر مي‌آيد که جابر به منظور زيارت و به قصد درک ثواب زيارت اربعين از شهر خود يعني مدينه خارج شده و در روز بيستم ماه صفر وارد کربلا شده است، اما اينکه اهل مدينه کي و چگونه از شهادت امام با خبر شدند که جابر توانست خود را چهل روز پس از شهادت به آنجا برساند بايد گفت: ابن زياد، پس از رسيدن اهل بيت به کوفه بي درنگ عبدالملک بن ابي الحارث سلمي را از عراق به حجاز فرستاد تا هر چه زودتر عمرو بن سعيد بن عاص والي مدينه را از شهادت امام وياران وي آگاه سازد، قهراً چند روز پس از ورود اهل بيت به کوفه مردم شهرها از جمله اهالي مدينه از شهادت فرزند پيامبر آگاه شدند، در اين صورت ممکن است که جابر بن عبدالله انصاري با خبر يافتن از شهادت امام و اصحاب ايشان با آنکه بنابر بعض اقوال از دو چشم نابينا و يا کم‌سو شده بود از مدينه به قصد زيارت امام و ياران فداکار او حرکت کند و در بيستم صفر درست چهل روز بعد از شهادت امام عليه السلام وارد کربلا شود.
پس از شهادت سرور شهيدان حسين بن علي عليه السلام، جامعه‌ي اسلامي سخت مرعوب قدرت و پيروزي‌هاي بني اميه شده بود، و جابر از معدود افرادي بود که مرعوب قدرت حکومت پليد اموي نشد و با حرکتي معني دار و عظيم گام بزرگي در جهت معرفي چهره‌ي قيام حسيني و سلطنت اموي برداشت.
او از مدينه در حالي رهسپار کربلا شد که کهولت و ناتواني او را از پاي درآورده بود، و به نقل بعض روايات نابينا نيز بود. اما جابر براي بيرون آوردن مردم از غفلت و هشدار به مسلمانان اقدام به اين کار مي‌کند، و با تأييد اهل بيت، اين حرکت به صورت رسمي هر ساله تبديل شده و برکاتي بر آن مترتّب است و روايات بسياري در فضيلت زيارت اين روز چه از دور و چه از نزديک وارد شده است.
در اين زيارت که جابر به همراه عطيّه که از شخصيت‌هاي بزرگ اسلامي بوده و به عنوان مفسر قرآن شناخته مي‌شود به زيارت قبر امام حسين عليه السلام آمدند، جابر و عطيه در فرات غسل کرده و همچون حاجيان که براي طواف کعبه محرم مي‌شوند با پاي برهنه و گامهاي کوتاه بر سر مزار شهدا و در ابتدا کنار قبر مطهر و مقدس امام حسين عليه السلام آمده و با صداي حبيبي يا حسين آن حضرت را مورد خطاب قرار داده است، و در همان حال از امام حسين عليه السلام پرسيد که آيا مي‌شود حبيب و دوست جواب حبيب خود را ندهد، و در ادامه گفت: چگونه مي‌شود جواب بدهي در حالي که سر در بدن نداري، و با اين جمله مراسم عزاداري هم براي امام حسين عليه السلام بنيان‌گذاري کرد،
[1] . احقاف، 15.
[2] . بحار الانوار، ج1، ص88، ح7.
[3] . همان، ج15، ص288، ح25.
[4] . همان، ج95، ص376، ح26.
[5] . همان، ج87، ص224، ح25.
[6] . همان، ج 93، ص394، ح6.
[7] . همان، ج53، ص326، ح20.
[8] . همان، ج2، ص153، ح1.
[9] . همان، ج6، ص120، ح7.
[10] . همان، ج 88، ص4، ح5.
[11] . همان، ج 86، ص212.
[12] . همان، ج84، ص3، ح3.
[13] همان، ج42، ص308، ح13.
[14] . همان، ج81، ص 374، ح24.
[15] . بررسي تاريخ عاشورا، ص244.(منبع :عقیق)