سند ارزنده تاریخی

rate

سند ارزنده تاریخی

۱۳۹۵/۰۸/۲۴0 دیدگاه16656 مشاهده

در زمستان 1347 شمسی تصمیم گرفته شد در مجموعه آستانه حضرت عبدالعظیم علیه السّلام تعمیرات اساسی معمول گردد و لذا از وزارت فرهنگ و هنر و سازمان ملی حفاظت آثار باستانی تقاضا شد تا كارشناسان خود را برای نظارت گسیل دارند ، تا كار بر اساس موازین علمی انجام پذیرد . تعمیرات مسجد بالاسر ، در گوشه باختری حرم قرار گرفته ، آغاز شده بود و پس از برداشتن اندود قسمتی از دیوار رگ چین آجری رده و آراسته ، نمای اصلی بنا ، هویدا شد و نشان داد كه ساختمان حرم در سده پنجم هجری و به سبك شكوهمند رازی بنیاد شده است . پیدایش این نمونه برای كارشناسان كلید در گنج شابگانی بود كه سبب شد پیرامون درگاه نیز پیكاوی شود . برای این كه خوانندگان ارجمند اهمیت كشف این سند ارزنده تاریخی را بهتر دریابند قسمتی از مقاله آقای مهندس كریم پیرنیا كاشف كتیبه را كه در مجله باستانشناسی و هنر ایران چاپ شده است در اینجا نقل می كنیم : ( پس از برداشتن اندود گچ چهره زیبای دیبا مانندی از گوهرها و نگینهای خشت پخته و سفال با نقشهای نغز و دلنشین نمایان گشت و نیز پیله و زغره نیم گرد گوشه درگاه و چند حرف از كتبه كهن كوفی آن را زیر توده گل بیرون آمد و معلوم شد كه بر خلاف فرموده استاد سخن سعدی متأسفانه گهگاه (كهگل) می تواند (آفتاب اندای ) شود . پیكاوی در پیرامون سردر و در دوسو و فراز آن دنبال شد و پس از چندی در سرتاپای سردر ودیوار نوشته بسیار زیبایی چره گشود كه تنها دو جا ، كه جای گاهبست بوده و آغاز و پایان آن متإسفانه با سیمان اندود شده افتادگی دارد و بازمانده كتیبه چنانكه نگارنده خوانده چنین است : ( ... اله الرحمن الرحیم امر ببناء هذه القبه المطهره علی ساكنها السلم صاحب ...... ...... سید شمس الدین مجد الملك مشیدالدوله ابوالفضل اسعد بن محمد بن موسی ثقه امیرالمؤمنین اطال الله بقیه وكیل مظالم علی یدی عبدا... الی رحمه الله زرینكفش ابی الفوا ... ) كلمات و حروف اول و آخر كتیبه كه زیر كاشی و سیمان تباه شده و هریك بیش از دو یا سه حرف نیست . نخستین بی گمان (بسم ) است و آخرین به قرینه حروف ماقبل باید(رس) باشد . در پایین این كتیبه كه به خط كوفی تزئینی خواناست در دو گوشه لچكی ها سوی راست ، (عمل علی) وسوی چپ (آل محمد) بخط نسخ ثلث كهن خوانده می شود و سایر قسمتها متأسفانه در زمانی كه در معروف ناصرالدین شاهی را كار می گذاشته اند كنده و پاك تباه شده است و خطوط آرایشی و عبارات گرداگرد در به هیچ روی روشن نیست . بنیاد گذار آرامگاه مجدالملك اسعد براوستانی قمی ، كه با پیدایش این كتیبه اكنون نام و نشان و لقب و مناصب وی را دقیقاً می دانیم ، یعنی سید شمس الدین مجدالملك مشیدالدوله ابوالفضل اسعد بن محمد بن موسی ثقه امیرالمؤمنین ، وكیل مظالم از سادات شیعی قم بوده و در دستگاه سلاطین سلجوقی مانند ملكشاه ، بركیارق منصب استیفا و وكالت مظالم داشته وبه دستیاری زبیده خاتون همسر ملكشاه و با حمایت او به وزارت بركیارق نیز رسید و چندی بعد با دسیسه فرزند نظام الملك كه پیش از او منصب وزارت داشته ، مقتول گردید . وی در ری و قم و كاشان و اردهال و حجاز و عراق آبادیهای بسیار كرد و بیشتر بر تربت پاك امامان و بزرگان تشیع و فرزندان پیامبر (ص) بارگاههای شكوهمند بنیاد نهاد . تاریخچه ساختمان مجموعه آستانه مستلزم ، مطالعه بیشتری است و شاید بیرون از این گفتار باشد . ولی ذكر این نكته در پایان مقال لازم است كه در زمان صفویه آنچه بر بنا افزوده شده متناسب با ساختمان اصلی بوده و مسجد زنانه و مردانه و رواق و پیشانی ورودی حرم با بقعه هم آهنگ بوده است و به نظر می آید بعدها (شاید یك قرن پیش ) این هماهنگی بر هم خورده و قسمت اعظم از آرایشهای نفیس نمای بقعه در زیر اندود گچ و خاك تباه شده باشد .